Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Pierwsze lunety, pierwsze teleskopy

Ekspozycja lunet i teleskopów.  Fot. G. Zygier Pierwsze doniesienia o przyrządzie zwanym obecnie lunetą pochodzą z 1608 roku z Holandii. Historia nie zanotowała nazwiska wynalazcy. Za potencjalnych twórców lunety uznawani są obecnie trzej wytwórcy okularów: Zacharias Jansen (c. 1580–c. 1638), Hans Lippershey (1570–1619) i Jacob Metius (1571–1628).  W odstępie kilku tygodni złożyli oni wnioski o przyznanie patentu na konstrukcję przyrządu, przez który, przy użyciu dwóch soczewek, można było zobaczyć powiększony obraz odległych przedmiotów.  

 

 

Ekspozycja starodruków.  Fot. G. Zygier Rozwój i popularność przyrząd ten zawdzięcza Galileuszowi (1564–1642), który latem 1609 roku zbudował własną lunetę, w ciągu kilku miesięcy znacznie ją udoskonalił i rozpoczął obserwacje nieba. Ich wyniki – w tym odkrycie satelitów Jowisza – oraz wnioski wyciągnięte na ich podstawie ogłoszone w 1610 roku w dziele zatytułowanym Sidereus Nuncius na zawsze zmieniły oblicze astronomii.  

Luneta była pierwszym przyrządem w dziejach nauki, który pozwolił na obserwację rzeczy nie poddających się bezpośredniemu poznaniu zmysłowemu. Była to prawdziwa rewolucja nie tylko w astronomii, ale również w metodologii prowadzenia badań naukowych. 

Model przedstawiający bieg światła w lunetach Galileusza i Keplera oraz w teleskopie Newtona. Fot. G. Zygier Wyposażona w zaproponowany przez Galileusza układ soczewek została już w XVII wieku zastąpiona lunetą typu Keplera oraz przez pierwsze teleskopy zwierciadłowe. 

Pliki do pobrania
jpg
Opis obserwacji Galileusza i wniosków, które z nich wyciągnął. M. Kluza
jpg
Opis wykonania modelu jednej z zachowanych lunet wykonanych przez Galileusza. M. Kluza
jpg
Opis różnych typów lunet i teleskopów używanych do połowy XVIII wieku. Autor: M. Kluza

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Kontakt: dr Maciej Kluza - Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego